COVID-19 ile başlayan dünyada ve Türkiye’de, emek piyasasının özellikle güvencesiz çalışma koşullarına tabi olan meslekler üzerindeki yıkıcı etki devam ediyor. Bu sektörler arasında toparlanmakta zorluk çeken müzik sektörü de yer alıyor. Pandemi süresince gelirlerinin büyük bölümünü kaybeden, işsiz kalan hatta intihar eden müzisyenlerin haberleriyle sarsıldık.
Her nasılsa toplumlara güç, neşe ve heyecan veren, ülkede ekonomisine katkısı büyük olan müzik sektörünün hükümet tarafından ilk sırt dönülen sektör olduğunu da gördük. Dahası bugün hâlâ sebebini bilmediğimiz müzik yasağı/kısıtlamasının devam etmesi sektörün kendini toparlamasını güç hale getiriyor.
Tüm bu gerçekleri biliyor ancak istatistiklere dökülemediğinden varsayımlarla konuşmak zorunda kalıyorduk. Avrupa Birliği Sivil Düşün Kapsamında Avrupa Birliği desteğiyle Sevilla Üniversitesi’nden akademisyen Selda Dudu, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nden Doç. Dr. Evrim Hikmet Öğüt ve müzik yazarı Özge Ç. Denizci tarafından hazırlanan Türkiye’de Müzik Emeğinin Durumu adlı araştırma yayınlandı.
Araştırma müzisyenleri, sahne çalışanlarını, stüdyo çalışanlarını, organizasyon çalışanları gibi geniş çapta müzik emekçilerini kapıyor. Bu çalışmayla, müzik emekçilerinin güvensiz çalışma koşulları, önemsenmeyen sorunlarının tespiti, yaşadığı maddi zorluklar gibi çarpıcı verilere ulaşıyoruz.
Kasım-Aralık 2020 tarihlerinde 410 müzik emekçisinin katıldığı online anketlere dayanarak hazırlanan çıkan sonuçlar şöyle:
- Müzik sektörü çalışanlarının yüzde 62’si ücretli işçi olarak çalışıyor.
- Müzik emekçilerinin en az yüzde 60’ının SGK kaydı bulunmadığını gösteriyor. Tam zamanlı çalışma durumunda dahi SGK ödemelerinin yapılmaması yaygın.
- Müzik sektörü çalışanlarının yüzde 20’si ana gelirini müzik alanından kazanamazken, %70’i ikinci bir işe ihtiyaç duyuyor.
- Pandemi koşullarında müzik emekçilerinin yüzde 60’ı işsizlikle karşı karşıya kaldı.
- Araştırmaya katılanların yüzde 14’ü, 2020’te kuruluşlarından karşılıksız nakdi veya ayni yardım alırken yüzde 86’sı ise hiçbir sosyal yardımdan faydalanamadı.
- 2020 yılında müzik emekçilerinin yüzde 94’ü dört kişilik bir ailenin yoksulluk sınırının altında gelir elde etti.
- Müzik icracılarının büyük bölümünün mesleklerine çalışarak geçirdikleri sürenin ancak yarısından kazanç elde ettikleri anlaşılıyor.
Araştırma yalnızca sektördeki ekonomik duruma değil, cinsiyet eşitsizliğine dair ilginç veriler de ortaya koyuyor. 2020 TÜİK verilerine göre, Türkiye’de istihdama sahip olanların %70’ini erkekler, %30’unu da kadınlar oluşturuyor. Yayınlanan anket verileri, müzik sektörünün istihdamda cinsiyet dağılımı açısından Türkiye geneline benzediğini gösteriyor. Eşitsizliğin yanı sıra araştırma, kadın müzisyenlerin çeşitli düzeylerde cinsel tacize maruz kaldığını ve veya buna ilişkin endişelerle iş hayatına devam ettiğini söylüyor.
Rapor durumu ortaya koyarken öneri olarak, sektörün toparlanması ve müzik emekçilerinin kendi işleriyle insani şartlarda yaşayabilmesi için sosyal politikaların gelişmesi, müzik emekçilerinin bilinçlenerek birlik içinde hareket etmesini öneriyor.
Raporun tamamını okumak için buraya tıkla.
