6 saniye. Müzik endüstrisinin bağımlısı olduğu meretin hayatımıza ilk girişi bu uzunluktaydı. “I can’t break through” sözü berraklaşıyor ve sonraki verse’te arşa çıkıyordu efekt,
“So sad that you’re leaving…” Cher’in Believe parçası 1998 Ekim’inde devrimi böyle yaptı, terk edilen şey ise 20’inci yüzyıldan başkası değildi.
Kısa bir sürede auto-tune R&B, pop, house ve hatta country’ye girmişti bile. Believe, 23 ülkede listelerin zirvesine oturdu. Zaferin son örneklerinden biri ise Beyoncé ve Jay-Z’nin Apeshit parçası. Jay-Z’nin yaklaşık on yıl önce auto-tune’un ölümünü ilan etmesinden sonra
bu durumdan ne kadar memnun olduğu ise meçhul.
Auto-tune beklenmedik şekilde güçlü kalarak, tüm dünyaya nüfuz ederek ve müzik muhafazakarlarını alt ederek yüzyılın sesi oldu.
PETROLDEN DOĞAN SİHİR
Bu sihrin icadından uzun zaman önce matematikçi Dr. Andy Hildebrand petrol devi Exxon’ın sondaj yerlerini tespit için çalışmalar yapıyordu. Sonarın ürettiği veriler, karmaşık algoritmalarla yorumlanıyordu. Andy’nin tutkusu ise müzikti, bir flüt öğretmeniydi. Kazançlı işini geride bırakıp Antares Ses Teknolojileri şirketini kurdu. İş arkadaşlarıyla yemekte neyi icat etmeleri gerektiklerini konuşurken birisi “Şarkı söyleyebilen bir makine” şeklinde latife etti ve ampul yandı.
Andy, yeraltının jeolojik haritasını çıkarmak için kullandığı matematiği pitch-correction yani
perde doğrulama için de kullanabilirdi. Şirketin hedefi o zamanlar şarkıları daha etkileyici hale getirmekten ziyade ses perdesini düzeltmekti.
Marka ses ve enstrümanların uyumsuzlukları sonucu performanstaki duygusal kalitenin
kaybolduğunu savunuyordu. Bu müzik tarihi için dönüm noktasıydı, hata artık bir haktı.
Perde seçimine ek olarak hızı tekrar ayarlama imkanı tanıyordu. Şarkı yavaşsa notalar uzundur ve perde yavaşça değişir. Hızlı şarkılarda ise notalar kısadır ve perde milisaniyede değişmelidir.
Andy hızı 1’den 10’a kadar ayarlayabildiği bir skala icat ettiğini, vuruşlar içinse sıfır seçeneği koyduğunu söylüyor. Yani sinyal alındığı anda perde değişebiliyor. Dalga aşağıdan geldi elbet; sanatçılardan yapımcılara, onlardan mühendislere ve en nihayetinde popüler
endüstriye. Eğer Cher’in efekti tepki çekseydi ya da yarım on yıl sonraki T-Pain efekti Lil Wayne ve Kanye West tarafından benimsenmeyip Jay-Z’ninki gibi bir tepki olsaydı… Kısacası yaratıcı bir araçtan ziyade hile olarak görülseydi başarı gelmezdi.
ENSTRÜMANA DÖNÜŞÜM
Bir diğer viraj ham sesin sonradan değişitirilmesi sürecinden kurtulmak oldu. Şarkı söylerken eş zamanlı olarak auto-tune’lu sesin kulaklıkla sanatçı tarafından dinlenmesiyle ayara göre seslendirme durumu doğdu. 2010’ların rapçileri Future, Chief Keef ve Quavo gibi isimler siborglara dönüştü. Sözler daha düz okunuyor böylece auto-tune’un daha çok inisiyatif alması sağlanıyordu. Neslimizin en büyük isimlerinden Rihanna’nın Umbrella ya
da Diamonds gibi hitlerinde ateşle buz misali tezat uyum belirgindi. Katy Perry’nin auto-tune’suz performans skandalları meşhur. Britney, Blackout’lı porno-pop’unu auto-tune’la sundu. Black Eyed Peas’in Boom Boom Pow‘vundaki vokallerin tümü maksimum seviyede auto-‘tune’lanmıştı.
Auto-tune’a ilk tepki 10 yıl önce Jay-Z’den geldi. D.O.A. yani Auto-Tune’un Ölümü parçasında “Siz zenciler, alayınız fazla şarkı söylüyorsunuz” dedi ve “Rap’e dönün” diye çağrı yaptı “Çok T-Pain’iyorsunuz!”Kendini saf lirikizmin kalesi olarak görüyordu.
Aynı yıl Death Cab for Cutie’nin esas oğlanı Ben Gibbard “Yeter! İnsan gibi ses çıkaralım” dedi. Gitar yapımcısı Paul Reed Smith ise Dr. Hildebrand’ı Batı müziğini yıkmakla suçladı.
2010’da Time dergisi auto-tune’u mortgage, DDT, Olestra gibi şeylerle beraber modern çağın en kötü 50 icadı arasında gösterdi. Daft Punk’taki yapaylık malumunuz lakin ikilinin gitaristi autotune’un fazla tek düze bir alan açtığını söyledi.
Yapaylığın kraliçesi Lady Gaga bile 2016’da Perfect Illusion parçasıyla auto-tune’dan kopuşu ilan etti.
Ancak her alanda olduğu gibi müzikte de teknoloji, imparator gibi yayılmaya devam ediyor. Dağılma dönemi ne zaman olur hatta olur mu meçhul.
%99
Pitchfork‘un yalancısıyız, günümüz pop müziğinin yüzde 99’u auto-tune etkili, onlar da başkasının yalancısı olsa gerek…
