Barış KARAALİOĞLU
Caz, müzik dinleyicilerinin zihninde piyanoyla birlikte nefesli çalgıların ön plana çıktığı bir müzik türü olarak yer alıyor. Trompet, trombon gibi nefesli çalgılar cazla özdeşleşen müzik aletleri arasında. Ancak aralarında bir tanesi caz haberlerinin, kitaplarının ve etkinliklerin afişinde sembol niteliğinde: Saksafon. Saksafon her ne kadar caz ile özdeşleşmiş olsa da klasik müzik ve ordu bandoları için 1840’lı yılların başında Belçikalı müzisyen Adolphe Sax tarafından icat edildi. Sax, 10 tür saksafon icat etmiş olsa da günümüzde saksafonun soprano, alto, tenor, bariton türleri yaygın olarak kullanılıyor. Saksafon, Sax’ın sesi anlamını taşımakta.
Bu gönderiyi Instagram’da gör
Saksafon; içi yuvarlak ya da dört köşe oyulmuş, tek kamışlı ağızlık ile birlikte klarnete benziyor. Tuş sistemi aynı olmasa da bu özelliğiyle flütü andırıyor. Saksafonlar çoğunlukla pirinçten üretilip, üzerlerine saydam vernik, altın ya da gümüş ile kaplama yapılıyor. Vernik ya da öteki kaplamalar pirincin paslanmasını önlemesi, ses niteliğinin artması ve çalgının görüntüsünün ilgi çekici olması hususunda önemli.
TARİH SERÜVENİ
Saksafonun icadının ardından klasik müzik için önemli bestecilerden biri olan Fransız müzisyen Hector Berlioz, saksafonu orkestralara katma girişiminde bulunmuştu. Buna rağmen saksafon klasik müzik orkestralarında çok yaygın olarak kullanılan müzik aleti olamadı. Fakat icadının ardından askeri bandolarda kullanılmaya başlandı. Almanya ordusu saksafonu ilk dönemlerde göz ardı etse de Fransa ve Belçika ordusu erken davranarak saksafonu bandolarına katttı. Saksafon, 20. yüzyılın başında müzikli tiyatro olan Vodvil ve kesik tempolu caz olarak da adlandırılan ragtime‘da kullanılmasıyla birlikte popülarite kazanmaya başlamıştı. Aynı yıllarda ABD’de birçok müzik aleti üreticisi, seri saksafon üretimine geçerken saksafonun bilinilirliğini iyice artmıştı bile. 1920’li yıllarda dönemin başarılı caz müzisyenleri Duke Ellington ve Fletcher Henderson kendi orkestralarında saksafona yer verdiler.
1950’li yıllara gelindiğinde caz, Amerika Birleşik Devletlerin’de ticari anlamda en başarılı müzik türleri arasındaydı. 1950’li yıllarda cazın dönemsel popülerliği sayesinde saksafon sıradan müzik dinleyicilerinin bildiği müzik aletleri arasında yer aldı. Saksafon; rock, pop, klasik müzik gibi türlerde de kullanılsa da en başarılı saksafon çalgıcıları caz müzisyenleri oldu hep. Ornette Coleman, Charlie Parker, Joshua Redman, Art Pepper, Sonny Rollins, John Coltrane, Cannonball Adderley müzik tarihinin en başarılı saksafon çalanlar arasında.
